Nr. 2, juni 2021

Reusachtige beelden, een kathedraal van bomen, zingende engelen, miniatuurtjes en zandsculpturen: wie zegt dat kunst in de openbare ruimte saai is? Laat je verrassen en inspireren in de buitenlucht.

Probeer er maar eens niet van onder de indruk te raken: het zes meter hoge beeld ‘De verwoeste stad’ aan de Leuvehaven in Rotterdam. Een achterover hellende figuur, de armen geheven, de mond geopend in een kreet van afschuw. In de borst gaapt een gat: het hart is weggerukt, zoals in mei 1940 het hart van Rotterdam werd weggebombardeerd. De maker, de Franse beeldhouwer Ossip Zadkine, beschouwde dit bronzen werk in kubistische stijl als zijn levenswerk. Dat het met de toename van hoge gebouwen steeds minder ruimte kreeg, was dan ook zeer tot zijn ongenoegen.

Rotterdam telt meer dan 500 kunstwerken in de openbare ruimte en is daarmee naar eigen zeggen ‘de grootste beeldentuin van Nederland.’ Dus wie zich tijdens een coronawandeling graag laat inspireren door kunst, grijpt in de havenstad zeker niet mis. Op goed geluk erop uit hoeft gelukkig niet. Zoals in heel veel andere gemeenten biedt ook Rotterdam verschillende kunstroutes, te downloaden via uitagendarotterdam.nl Dat het bij buitenkunst niet alleen gaat om de geijkte bronzen beelden, wordt dan meteen duidelijk. In het publieke domein vinden overal in Nederland steeds meer andere kunstvormen een plek. Wat te denken van bijvoorbeeld Street Art: zoals graffiti muurschilderingen al of niet in spectaculaire 3D-illusies, te bewonderen in bijvoorbeeld Amsterdam, Den Haag, Arnhem, Leeuwarden, Eindhoven en Heerlen (‘mural hoofdstad van Nederland’).

Het uitgestrekte polderlandschap van Nederland leent zich bij uitstek voor ‘land art’. Middenin Flevoland, bij Zeewolde, ligt met 5 hectare een van de grootste kunstwerken van het land: Aardzee (1982) van Piet Slegers. Glooiende taluds rollen als golven door het landschap. Paadjes van blauwgrijze schelpen verwijzen naar lucht en water.

De groene kathedraal

Nog meer tot de verbeelding sprekend is ‘De groene kathedraal’ (1987) in Almere, gevormd door 178 Italiaanse populieren volgens de plattegrond van de Notre-Dame van Reims. Betonnen paden tussen de bomen stellen de ribben van de kruisgewelven voor. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat je dit kunstwerk van Marinus Boezem het beste ervaart vanuit vogelvlucht. Op YouTube zijn verschillende filmpjes te vinden van dit bijzondere project. De smaak te pakken? Reis dan door richting Lelystad. Tien tegen een dat je langs het Markermeer, om precies te zijn op de Markerstrekdam, van een afstand de 26 meter hoge ‘hurkende man’ ziet, een staalconstructie uit 2010 van de Brit Antony Gormley.

Inherent aan kunst in de openbare ruimte is de discussie die het vaak oproept. Smaken verschillen tenslotte. Inwoners van IJmuiden liepen in 2019 te hoop tegen de plaatsing van een reusachtig beeld van Atelier van Lieshout bij het strand van de kustplaats. ‘De Domestikator’ is samengesteld uit gestapelde gebouwtjes en een deel van het werk rust op een verroeste zeecontainer. Verontwaardigde IJmuidenaren vonden het aanstootgevend omdat het zou lijken op een stel dat het ‘op zijn hondjes’ doet. Maar het beeld bleef. En het heeft inmiddels gezelschap van een al even omstreden vrucht uit het atelier van de bekende Nederlandse kunstenaar: De Bikinibar. De Bikinibar stelt een vrouw in bikini voor zonder armen en benen. “Bikinibar is het enige vrouwenlichaam dat je zonder toestemming kan betreden”, zegt het atelier er zelf over. Het is bedoeld als plek waar mensen kunnen rusten, of schuilen. Over de Bikinibar wordt gezegd dat het speciaal voor ouderen is, maar dat is een misverstand, zegt een woordvoerder van Atelier van Lieshout. “Het heeft een tijdje in Bredene, België, op een pleintje gestaan waar veel bejaarden elkaar opzochten. Zo komt dat bericht in de wereld. Het is voor jong en oud bedoeld.” Oordeel zelf, op een mooie zomerdag in IJmuiden aan Zee!

Het wandelen beu? Dan is er altijd nog kunstroute Descart, opgezet door zeven Rotterdamse kunstenaars. Je hoeft er je stoel niet voor uit. Je gaat via descart.org naar Google Maps en scant de QR-code met je telefoon. Wie de zeven speciaal voor deze route gemaakte kunstwerken toch in de buitenlucht wil bewonderen, komt bedrogen uit. In werkelijkheid staan ze niet op de bewuste locatie. Het enige dat verwijst naar het kunstwerk is een informatiebordje met, juist ja: een QR-code!

Miniatuurtjes

Tafereeltjes van nog geen centimeter groot, verstopt tussen de stenen van de Leeuwardense binnenstad: het Miniature People Project in de Friese hoofdstad nodigt uit tot een vrolijke combinatie van speurtocht en ‘beeldenroute’. Voor jong en oud.

Na drie hersenbloedingen besluit de Leeuwardenaar Michel Tilma zijn leven over een andere boeg te gooien. Hij koopt een camera en gaat fotograferen. Als hij in 2016 op internet werk ziet van de in Londen werkende Slinkachu (slinkachu.com) besluit hij miniaturen te gaan fotograferen op verschillende locaties in de stad. Een herder met schapen, kampeerders, schoolkinderen, rustende lifters, bergbeklimmers, een muziekbandje. Hij speurt gevels in de binnenstad af op zoek naar een uitsparing in een voeg of een gaatje in de muur. Vanuit het perspectief van de bebouwde omgeving lijken de figuurtjes nog kleiner.

Inmiddels zijn de miniature people een vaste attractie. Er staan 49 taferelen op 38 locaties in het centrum van Leeuwarden, op te zoeken en te bewonderen aan de hand van een route. En volg hoe Michel Tilma zijn creaties zorgvuldig verzorgt en bewaakt op Facebook.

2 x bijzonder

Onder begeleiding van zoet gevooisde stemmen de dijk over en je laten foppen door follies. Dat is óók buitenkunst.

Engelengezang – Wie de app Engelen/Angels downloadt krijgt tijdens een ritje over de Houtribdijk tussen Lelystad en Enkhuizen begeleiding van een engelenkoor, een creatie van kunstenaar Moniek Toebosch (1948-2012). Ze bedacht het als een soort moderne wegkapel. Te vinden in de Apple Store en Google Play Store.

Follies – Het is niet wat het lijkt, zo zou je een folly kunnen omschrijven. In Boswachterij Dorst tussen Oosterhout, Breda en Tilburg is een wandel- en fietsroute uitgezet langs verschillende follies. Merkwaardige bouwwerken die je telkens op het verkeerde been zetten. Grappig, dwaas en onzinnig. Laat je verrassen en download de route.

Maak je eigen zandsculptuur

Het is verbluffend hoe gedetailleerd zandsculpturen soms zijn. Hoe krijgen de makers dat voor elkaar? En kun je dat thuis ook?

Het maken van zandsculpturen is een kunst op zich. Er is zelfs een EK Zandsculpturen, waarvan de resultaten ook dit jaar te zien zijn in Zandvoort, van 3 t/m 9 mei. De makers gebruiken alleen water en zand, maar wel zand met een hoekige korrelstructuur, afkomstig uit de Maas. Dat maakt de sculpturen steviger dan met het gewone strandzand.

Zelf ook eens proberen? Dat kan via Zandsculpturenoplocatie.nl Daar kun je een doe-het-zelf-pakket kopen met al het benodigde materiaal. Ervaring is niet nodig en leeftijd is niet van belang. Succes!

Aob+, juni 2021